Frank Sawyer

              გადავწყვიტე შემოგთავაზოთ სტატიათა ციკლი იმ ადამიანებზე, რომლებმაც, ყოველგვარი გადამეტების გარეშე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ შექმნეს Fly Fishing - ის სახე, რომლითაც იგი დღეს არსებობს. წარმოგიდგენთ ლეგენდარულ ფრენკ სოიერს, ინგლისელს, რომელმაც ნიმფაზე თევზაობა ხელოვნების დარგში აიყვანა.

                  დაიბადა 1906 წელს ბალფორდში, თევზაობით ბავშვობიდანვე დაინტერესდა, ამას ხელს ისიც უწყობდა, რომ ცხოვრობდა მდინარე ეივონის მახლობლად, რომელზედაც მამამისის მეგობარი უილიამ პრატი მუშაობდა ზედამხედველად და ფრენკიც განსაკუთრებული ყურადღებით ეცნობოდა მოხუცი მეთევზის გამოცდილებას. 1928 წელს (ზოგი ცნობით 1925 წელს) უილიამი პენსიაზე გავიდა და მისი თანამდებობა 22 წლის სოიერს შესთავაზეს.

          ამ მომენტიდან იგი ყოველდღიურად აკვირდებოდა მდინარის ცხოვრებას, სწავლობდა თევზის კვების თავისებურებებს, მისთვის უცხო იყო მეთევზეთა წრეში საუკუნეების განმავლობაში მიმდინარე თეორიული დავა იმის თაობაზე თუ რომელი სტილით, მშრალი იმიტაციითა თუ ნიმფით ჭერა არის კლასიკური, სუფთა Fly Fishing - ი. ფრენკი პრაქტიკოსი იყო, ყურადღებას ამახვილებდა სიმარტივესა და პრაქტიკულობაზე, მისთვის მთავარი იყო კონკრეტული შედეგი კონკრეტულ მდინარეზე. იგი კარგად ხედავდა, რომ თევზი ნიმფებით ძალიან აქტიურად იკვებებოდა, სწორედ ასეთი ძიებების დროს შეიქმნა ლეგენდა, რომელსაც Pheasant Tail Nymph ეწოდება. ეს იყო მარტივი ნიმფა რომელიც მდინარე ეივონზე მუშაობდა ყოველთვის. საინტერესოა მის მიერ შექმნილი მეთოდიც, რომელიც გულისხმობს იმ თევზის ჭერას, რომელსაც მეთევზე სუფთა და დაბალ წყალში ხედავს, ანუ ეპარება კონკრეტულ ეგზემპლიარს და იჭერს კონკრეტულად მას. ამ მეთოდს Search&Sight Fishing - ი ეწოდება.

                  

           გარდა ამ ნიმფისა მის ხელს კიდევ ოთხი ეფექტური იმიტაცია ეკუთვნის, SS (Swedish Special), Grey Goose, Bow Tie Buzzer და Killer Bug

                   ასაკის გამო იგი საბრძოლო ქვედანაყოფში არ მოხვედრილა, თუმცა 1944 წელს გაიწვიეს სამეფო არტილერიის ქვედანაყოფში, რომელიც მდებარეობდა ლარკილში, მდინარე ეივონის მახლობლად.

             ფრენკი აქტიურად აქვეყნებდა სტატიებს ჟურნალ Field - ში, ეს სტატიები შემდგომ, 1952 წელს, წიგნის სახით გამოიცა, რომელსაც ეწოდება Keeper of The Stream

                   ასევე აღსანიშნავია მისი Nymphs And The Trout  (1958 წელი)

             ფრენკ სოიერი გარდაიცვალა 1980 წლის 18 აპრილს, მდინარე ეივონის ნაპირზე, იქ სადაც განსაკუთრებით უყვარდა თევზაობა, პატარა ეკლესიიდან ორმაცდაათიოდე მეტრის მოშორებით. როდესაც იგი ალან კუკმა იპოვა, ფრენკი გულაღმა იწვა და ისევ ეჭირა ხელში თავისი განუყრელი ხელჯოხი. კრემაციის შემდეგ ფერფლი მდინარეზე გაფანტეს, ხოლო გარდაცვალების ადგილას დღესაც დგას პატარა სკამი.

"In the place where this was done, they have placed a bench, a rather plain seat, and quite unmarked, a simple countryman's seat. And the Avon flows gently on."

- Sidney Vines, Frank Sawyer:

Man of the Riverside (1984) 

თვითნაკეთი ინდიკატორი

              გამომდინარე იქედან, რომ ჩემს პრაქტიკაში, დღევანდელი მდგომარეობით, ყველაზე წარმატებული მეთოდი ჩეხური ნიმფა აღმოჩნდა, ვცდილობ ეს სტილი მაქიმალურად მოვარგო ჩვენს რეალობას, ვგულისხმობ ბარის მდინარეებში არამტაცებელი თევზის ჭერას. ბოლოს დროს განსაკუთრებით დამაინტერესა ჩაკვრის "იდეალური" ინდიკატორის იდეამ. მსოფლიო გამოცდილების გათვალისწინებით გამოვცადე რამდენიმე ფართოდ გავრცელებული ვარიანტი. კერძოდ კი წებოვანი 5 მმ დიამეტრის მქონე ინდიკატორები

            

                     ისინი პირდაპირ ფიქსირდება ლიდერზე და ცუდი განათების პირობებში საკმაოდ კარგად ჩანს, თუმცა ისინი ერთჯერადი გამოყენებისაა და სიღრმის ცვლილებასთან ერთად მათი გადაადგილება შეუძლებელია. ასევე პრობლემატურია ფერი, მაგალითად იგივე წითელი ფერი მზიანი ამინდის დროს საკმაოდ შეუმჩეველია, იძულებულნი ვართ ვატაროთ რამდენიმე ფერისგან შექმნილი კომპლექტი.

                 შემდეგი იყო კომპანია Hends - ის მიერ სპეციალურად ჩეხური ნიფის სტილით თევზაობისათვის განკუთვნილი დაკრონის ბეკინგისგან დამზადებული ინდიკატორები 

                

                   მართალია მათ მეტ-ნაკლებად კარგი შედეგი აჩვენეს, მას შემდეგ რაც სხვადასხვა ფერის პერმანენტული მარკერით წითელი და შავი ფერის ზოლები დავუმატე, მაგრამ თვითონ ინდიკატორის სიგრძე მხოლოდ 10 სმ-ია და რამდენიმე მეტრში უკვე საკმაოდ რთულია რამის გარჩევა, გარდა ამისა ისინი საკმაოდ ძვირია. კიდევ ერთი მინუსი იმაში მდგომარეობს, რომ მისი დამზადებისას გამოყენებული დაკრონი ზედმეტად რბილია და ვთქვათ იგივე ფრანგულ ნიმფაზე გადართვისას ხდება ლიდერის ფრენის ტრაექტორიის "ტყდომა".

                          ამის შემდეგ ვცადე პოლიპროპილენის ბოჭკოს გამოყენებით კომპანია Loon - ის მიერ წარმოებული ინდიკატორები

                         მართალია ისინი არ არის განკუთვნილი ჩეხური ნიმფისათვის, მაგრამ მცირე ზომის, მსუბუქი იმიტაციების წყლის შუა ფენაში, ან ზოგადად ზუსტად ფიქსირებულ სიღრმეზე გატარებისათვის იდეალური ვარიანტია. მათი მინუსი ასევე არის ფასი, შეფერილობა და ის, რომ თავთხელ ადგილებში ჭერისას ზედმეტად შესამჩნევია თევზისთვის, თევზი იმიტაციაზე მეტ ყურადღებას ამ ინდიკატორს აქცევს, მქონდა რამდენიმე შემთხვევა, როდესაც თევზი აქტიურად უტევდა მას, გარდა ამისა არ არის გამორიცხული, რომ იგი აფრთხობს კიდეც შედარებით დიდ თევზს, რომელიც დაბალი წყლის დონის შემთხვევაში ისედაც მომეტებული სიფრთხილით გამოირჩევა. 

                        მოკლედ "იდეალური ვარიანტის" ძიებაში შემხვდა ძალიან საინტერესო წიგნი Dynamic Nymphing

              სადაც დეტალურად არის განხილული ნიმფაზე ჭერის თანამედროვე მეთოდები, სწორედ აქ ამოვიკითხე, ჩემი აზრით, "იდეალური" ვარიანტი. კერძოდ კი, მითითებული რეკომენდაციების თანახმად დაგვჭირდება მხოლოდ სამი კომპონენტი: წითელი და ყვითელი ძუა ასევე ე.წ. "პიტცენბაუერის" რგოლები.

                ფერის შერჩევა სხვაგვარადაც შესაძლებელია, არჩევანი თქვენს მხედველობაზეა დამოკიდებული, შეარჩიეთ ისეთი კომბინაცია, რომელიც უფრო მოსახერხებელი იქნება პირადად თქვენთვის. მე შემდეგი ვარიანტზე შევჩერდი, კომპანია Berkley - ს მიერ წარმოებული Trilene Sensation (0,28 მმ)

               

               და კომპანია Cortland - ის მიერ სპეციალურად ინდიკატორების დასამზადებლად წარმოებული Indicator Mono (0,3 მმ) რა თქმა უნდა აბსოლუტურად დასაშვებია სხვა მწარმოებლის ან დიამეტრების და შერჩევაც, უბრალოდ დიდი დიამეტრის ძუის 2 მმ - აინ რგოლზე დაფიქსირება ცოტა მოუხერხებელია

               ესეც 2 მმ - იანი მეტალის რგოლები

               დამზადება ძალიან მარტივია, ვიღებთ დაახლოებით 20 სმ-ის სიგრძის ორ მონაკვეთს, Blood Knot - ით ან Surgeon Knot - ით ვახდენთ მათ გადაბმას, ბოლოებში კი ვაფიქსირებთ რგოლებს, ინდიკატორი მზადაა

           

           შესაძლებელია სამ ფერიანი ვარიანტის დამზადებაც, ან უბრალოდ პერმანენტული მარკერით მესამე ფერის დამატება, მაგალითად შავი ფერი მზიან ამინდში ძალიან კარგად ჩანს, განსაკუთრებით თუ მზე თვალებში გვანათებს. დასაშვებია სიგრძის ვარირებაც. ინდიკატორი გამოდის იაფი, ადვილად შესამჩნევი და ამავდროულად მისი მოდიფიცირებაც კონკრეტული პირობებიდან გამომდინარე ძალზედ ადვილია.

ორიოდ სიტყვა კანონმდებლობაზე

               გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროში, ხელმძღვანელობის ცვლილებასთან ერთად, შესამჩნევად გააქტიურდა მუშაობა გარემოსდაცვითი მიმართულებით, რაც არ შეიძლება, რომ არ გვახარებდეს. გადადგმულია ქმედითი ნაბიჯები ბრაკონიერობასთან ბრძოლის საქმეში, პირველი შედეგიც სახეზეა - ბოლო პერიოდში მოხდა რამდენიმე დენით "მოთევზავის" საკმაოდ დიდი თანხით დაჯარიმება. დარწმუნებული ვარ ეს არ არის მხოლოდ საჩვენებელი აქტიურობა და რეალური ბრძოლა აუცილებლად გაგრძელდება.

            ასევე ძალიან სასიხარულოა ის ფაქტიც, რომ მიმდინარეობს საკმაოდ აქტიური მუშაობა სამოყვარულო თევზჭერისა და ნადირობის მარეგულირებელი კანონმდებლობის დახვეწის მიმართულებით. განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია ის ფაქტიც, რომ სამინისტრო აბსოლუტურად ღიაა საზოგადოების აზრის გაზიარების მხრივ, აქედან გამომდინარე საქართველოს მონადირეთა და მეთევზეთა ფედერაციაში, სადაც მაქვს პატივი ვიყო გამგეობის ერთ-ერთი წევრი, უკვე საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში წარმოებს კონსულტაციები ამ თემასთან დაკავშირებით.

                ბლოგის ერთგულ მკითხველს ალბათ ახსოვს ჩემი რამდენიმე სტატია, რომელიც ეხებოდა სამოყვარულო თევზჭერის მარეგულირებელ კანონმდებლობაში შესატან ცვლილებებს, სადაც დეტალურად, მუხლების მიხედვით, მქონდა განხილული კონკრეტული სამართლებრივი აქტები. თუკი ამ რესურსზე პირველად ხართ, ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ შემდეგ ბმულებზე ბმული 1, ბმული 2, ბმული 3.

               ამ სტატიაში კი შევეცდები ჩამოვაყალიბო სამოყვარულო თევზჭერის ზოგადი კონცეფციის ჩემეული ხედვა.

                თუკი გვსურს ქმედითი კანონმდებლობის შექმნა, აუცილებელია იმის გააზრება, რომ კანონმდებლობა ვერცერთ შემთხვევაში ვერ იქნება რეალობას მოწყვეტილი, მაგალითად რომელიმე განვითარებული ქვეყნის მაგალითიდან პირდაპირ აღებული და ქართულ რეალობაში ინტეგრირებული ადგილობრივი თავისებურებების, თუ გნებავთ მენტალიტეტის გათვალისწინების გარეშე.

              რა თქმა უნდა სახელმწიფო ვალდებულია იზრუნოს იქტიოფაუნის აღდგენა-შენარჩუნებაზე, მაგრამ ამ საკითხში საზოგადოებრივ აზრს, თუ გნებავთ საზოგადოებრივ მოთხოვნას, ერთ-ერთი გადამწყვეტი როლი აკისრია, საზოგადოება უნდა "აიძულებდეს" სახელმწიფოს  მიიღოს შესაბამისი გადაწყვეტილება, ანუ თავის მხრივ ასე ხდება სახელწიფოს პოლიტიკური ნების ფორმირება. ჩვენს შემთხვევაში ყოველგვარ საზოგადოებრივ ნებაზე ლაპარაკი ზედმეტია, რადგან საქართველოში სამწუხაროდ ვერ შედგა მოყვარულ მეთევზეთა საზოგადოება როგორც ასეთი, ანუ არ არსებობს ძალა, რომელიც ერთიან მოთხოვნას ჩამოაყალიბებდა და შემდგომ ერთ მუშტად შეკრული იბრძოლებდა დასახული მიზნის მისაღწევად. სახეზე გვაქვს მხოლოდ ცალკეული მცდელობები, ამის საილუსტრაციოდ კარგად გამოდგება სხვადასხვა ინტერნეტ ფორუმები და, თუ გნებავთ, ჩემი ბლოგიც, რომელთა ერთ-ერთ უმთავრეს ამოცანად სწორედ ამგვარი საზოგადოების შექმნა მიმაჩნია. ამ მიმართულებით პირველ ნაბიჯებს მხოლოდ ახლა დგავს საქართველოს მონადირეთა და მეთევზეთა ფედერაცია. იმედია ეს მცდელობა წარმატებით დასრულდება. სწორედ ამას ვგულისხმობ, როდესაც ადგილობრივ მენტალიტეტის გათვალისწინების აუცილებლობაზე ვსაუბრობ. ამ მანკიერი მენტალიტეტის ჩამოყალიბებაზე სახელმწიფოს უმოქმედობასთან ერთად საზოგადოების უმოქმედობამაც ძალიან დიდი გავლენა იქონია. მარტივი სიტყვებით რომ ვთქვათ სახეზე გვაქვს დაუსჯელობის სინდრომით გამოწვეული ეკოლოგიური კატასტროფა, რაც საქართველოს იქტიოფაუნის განადგურება-გადაგვარებაში გამოიხატება.

         ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ჩემი აზრით, სამოყვარულო თევზჭერის მარეგულირებელი კანონმდებლობა, საწყის ეტაპზე, გაჯერებული უნდა იყოს იქტიოფაუნის სავალალო მდგომარეობით არგუმენტირებული ამკრძალავი ნორმებით, ანუ, მიუხედავად იმისა, რომ თავად გახლავართ მოყვარული მეთევზე, მაინც მიმაჩნია, რომ პირველ რიგში პრიორიტეტი უნდა მიენიჭოს არა მეთევზის, არამედ იქტიოფაუნის ინტერესებს. შემდგომში კი, მდგომარეობის გაუმჯობესებასთან ერთად შესაძლებელი იქნება მთელი რიგი აკრძალვების გაუქმება ან შემსუბუქება. გამომდინარე იქედან, რომ იქტიოფაუნა შედარებით ადვილად აღდგენადი რესურსია (ძალიან არ მიყვარს ეს გამოთქმა, მაგრამ მაინც) სასიკეთო შედეგი საკმაოდ მოკლე დროში გვექნება სახეზე. 

           იმისათვის, რომ შევქმნათ ქმედითი კანონმდებლობა პირველ რიგში აუცილებელია სახელმწიფომ სხვადასხვა საერთაშორისო საექსპერტო დაწესებულების დახმარებით ჩაატაროს საქართველოს წყალსატევების საფუძვლიანი კვლევა და მხოლოდ კომპეტენტური დასკვნის საფუძველზე მიიღოს შესაბამისი გადაწყვეტილებები.  

        კონკრეტულ მაგალითებს თუ მოვიყვანთ, ჩემი აზრით, უნდა აიკრძალოს ნებისმიერი მოწყობილობით ჭერა გამრავლების პერიოდში თევზის მასობრივი კონცენტრაციის ადგილებში, მაგალითად ჰიდროელექტროსადგურების მიმდებარე ტერიტორიაზე. დღეს მოქმედი კანონმდებლობით მართალია ასეთი აკრძალვა არსებობს, მაგრამ ეხება მხოლოდ ისეთ წყალსატევებს, რომელთაც მნიშვნელობა აქვთ სარეწაო თევჭერისათვის, ან მომავალში შეიძლება შეიძინონ ასეთი მნიშვნელობა. ამ მხრივ, განვითარებული ქვეყნების მაგალითი საკმაოდ საჩვენებელია, ხშირად ასეთი ადგილების კოორდინატები (არა მხოლოდ ჰესების, არამედ კონკრეტული მდინარის კონკრეტული მონაკვეთის მითითებითაც კი) პირდაპირ სხვადასხვა საკანონმდებლო აქტშია მოცემული.

        გარდა იმისა, რომ აკრძალულია სხვადასხვა ბრაკონიერული საშუალებით თევზჭერა, უნდა აიკრძალოს ასეთი მოწყობილობების იმპორტი, დამზადება, გაყიდვა, გადატანა და გადაზიდვა.

     აუცილებლად უნდა დაწესდეს სამოყვარულო თევზჭერის წლიური ლიცენზირებული სისტემა (ისეთივე, როგორიც არსებობს ნადირობის შემთხვევაში) და შესაბამისად შემოღებულ იქნას ერთ ლიცენზიაზე და არა ანკესზე თევზის მოპოვების ლიმიტი ერთ თევზაობაზე. ასეთი რეგულირება ისევ და ისევ უმრავლესობის მანკიერი მენტალიტეტით არის განპირობებული, რადგან თუკი ლიმიტი იქნება არა ლიცენზიაზე არამედ ანკესზე, მალევე ვიხილავთ ანკესების მთელ ბატარეებს, შესაბამისად უნდა დაწესდეს ერთი ლიცენზიით თევზაობისას გამოყენებული ანკესების ზღვრული ოდენობა.  ლიცენზირებით შემოსული თანხა უნდა აისახოს უშუალოდ გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს ბიუჯეტში, საიდანაც მოხდება ამ სახსრების მიმართვა მაგალითად ბრაკონიერობის შედეგად განსაკუთრებით დაზარალებული წყალსატევების გათევზიანებაზე. შესაბამისად, თუკი რომელიმე ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს ექნება სურვილი მოიპოვოს დადგენილ ლიმიტზე მეტი ოდენობის თევზი, ეს განხილულ იქნას სახელმწიფო რესურსის გამოყენებად ეკონომიური მიზნებისათვის და დაექვემდებაროს სარეწაო ლიცენზირებას.

                    იქტიოლოგიური კვლევების შედეგად მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე უნდა დადგინდეს ჭერისათვის მინიმალურად დასაშვები ზომა კონკრეტული სახეობის მიხედვით. იმ პირობებში, როდესაც დიდი ზომის თევზი მინიმალური ოდენობით არის დარჩენილი, გამრავლებას იწყებს მცირე ზომის ეგზემპლიარები, რომელთა შთამომავლობა ასევე მცირე ზომას აღწევს, შესაძლებელია ზუსტად მცირე ზომის თევზის ამოღებამ მოიტანოს სასურველი შედეგი და არა პირიქით, როგორც ეს სახეზე გვაქვს დღეს მოქმედი კანონმდებლობით. 

                   ამასთან დაკავშირებით სასურველია, თუკი გარკვეული საგადასახადო შეღავათების სანაცვლოდ სათევზაო და სარეწაო მეურნეობებს დაეკისრებათ მიმდებარე წყალსატევებში თევზის მოზრდილი ექგზემპლიარების პერიოდულად გაშვების ვალდებულება.

                   განსაკუთრებულ კონტროლზე უნდა იქნას აყვანილი საზოგადოებრივი კვების და ზოგადად ვაჭრობის ობიექტები, სწორედ ისინი გვევლინებიან ყველაზე ხშირად ბრაკონიერების აქტიური "კლიენტებისა" და  გამსაღებლების როლში.

                   ალბათ უდავოა, რომ ბრაკონიერობის უმთავრესი გამომწვევი მიზეზები, დაუსჯელობის სინდრომთან ერთად არის ადგილობრივი მოსახლეობის მძიმე მატერიალური მდგომარეობა და  იქტიოფაუნის დაცვის აუცილებლობის კუთხით გაუნათლებლობა, სწორედ ისინი გვევლინებიან პირველ რიგში ბრაკონიერების როლში, შესაბამისად სასურველია,  თუკი სახელმწიფო მოახდენს ამ მიმართულებით ადგილობრივი მოსახლეობის დაინტერესებას, მაგალითად უცხოელი მოყვარული მეთევზეების ჩამოყვანის გზით იმ წყალსატევებზე, სადაც ზუსტად ადგილობრივი მოსახლეობა, ყოფილი ბრაკონიერები, მოახდენენ იქტიოფაუნის დაცვას. 

                 ბოლოს კიდევ ერთხელ მინდა მივულოცო საქართველოს იქტიოფაუნის ყველა ქომაგს ის სასიხარულო ფაქტი, რომ ბრაკონიერობასთან ბრძოლამ ფარატინა ქაღალდიდან რეალობაში გადმოინაცვლა და პირველი შედეგები უკვე სახეზეა.